8. Python’da Sözlükler (Dictionaries)

Python’da sözlükler (“dictionary”), anahtar (key) ve değer (value) çiftlerinden oluşan, sırasız ama değerlere erişimde hızlı olan veri yapılarıdır. Sözlükler, JSON formatına benzediği için çoğu zaman veri değişiminde kullanılır.

Sözlük Tanımlama

# Boş bir sözlük tanımlama
bos_sozluk = {}

# Anahtar-değer çiftleri ile tanımlama
ogrenci = {
    "ad": "Ali",
    "soyad": "Yılmaz",
    "yas": 21,
    "notlar": [85, 90, 78]
}

Değerlere Erişim

print(ogrenci["ad"])      # Ali
yas = ogrenci["yas"]
print(yas)                 # 21

Değer Değiştirme

ogrenci["yas"] = 22
print(ogrenci["yas"])      # 22

Yeni Anahtar-Değer Ekleme

ogrenci["okul"] = "Anadolu Üniversitesi"
print(ogrenci)

Anahtar ile Silme

del ogrenci["notlar"]
print(ogrenci)

Tüm Anahtarları, Değerleri ve Çiftleri Listeleme

print(ogrenci.keys())      # dict_keys(['ad', 'soyad', 'yas', 'okul'])
print(ogrenci.values())    # dict_values(['Ali', 'Yılmaz', 22, 'Anadolu Üniversitesi'])
print(ogrenci.items())     # dict_items([('ad', 'Ali'), ('soyad', 'Yılmaz'), ('yas', 22), ('okul', 'Anadolu Üniversitesi')])

“in” Operatörü ile Anahtar Kontrolü

if "ad" in ogrenci:
    print("Ad mevcut!")

Sözlük Üzerinde Döngü

for anahtar, deger in ogrenci.items():
    print(f"{anahtar}: {deger}")

Sözlük Kullanımına Yönelik Bir Uygulama

Birden fazla öğrencinin notlarını tutan bir yapı:

sinif = {
    "Ali": [90, 85, 78],
    "Ayşe": [88, 92, 80],
    "Mehmet": [70, 75, 68]
}

# Ayşe'nin notlarını yazdıralım
print(sinif["Ayşe"])

Özet

Sözlükler, esnek ve güçlü bir veri yapısı sunar. Anahtarlar sayesinde veriye isimle erişim sağlanır ve karmaşık veri yapıları rahatça temsil edilebilir. Bu nedenle Python’da çok sık kullanılırlar.