Bash, Linux ve UNIX sistemlerde yaygın olarak kullanılan bir komut satırı kabuğudur ve bu kabuğun temel komutlarını öğrenmek, kullanıcıların sistemde gezinmesini, dosyalarla çalışmasını ve çeşitli görevleri yerine getirmesini sağlar. Bash kullanarak, dosya yönetimi, dizin işlemleri ve sistem yönetimi gibi birçok görevi kolayca gerçekleştirebilirsiniz. Bu bölümde bash’in temel komutlarını ve bu komutları nasıl kullanabileceğinizi ele alacağız.

Temel Bash Komutları

Bash ortamında çalışırken sıkça kullanacağınız bazı temel komutlar şunlardır:

1. ls (Listeleme):
   • Bu komut, mevcut dizindeki dosya ve dizinlerin listesini görüntüler.
   • Örnek: ls, mevcut dizindeki tüm dosya ve klasörleri listeler. ls -l ise bu listeyi daha detaylı (izinler, sahip, boyut vb.) şekilde görüntüler.
2. cd (Dizin Değiştir):
   • Bu komut, dizinler arasında gezinmek için kullanılır.
   • Örnek: cd /home/kullanıcı komutu, /home/kullanıcı dizinine geçiş yapar. cd .. ile bir üst dizine, cd ile ise doğrudan ev dizinine gidilir.
3. mkdir (Dizin Oluştur):
   • Yeni bir dizin (klasör) oluşturmak için kullanılır.
   • Örnek: mkdir yeni_dizin, adı yeni_dizin olan bir dizin oluşturur.
4. rm (Dosya Sil):
   • Dosyaları veya dizinleri silmek için kullanılır.
   • Örnek: rm dosya.txt, dosya.txt adlı dosyayı siler. Bir dizini silmek için rm -r dizin_adi komutu kullanılır. -r parametresi, dizini ve içindeki tüm dosyaları siler.
5. cat (Dosya İçeriği Görüntüleme):
   • Bir dosyanın içeriğini terminal üzerinde görüntülemek için kullanılır.
   • Örnek: cat dosya.txt, dosya.txt dosyasının içeriğini ekranda gösterir.
6. echo (Mesaj Yazdır):
   • Ekrana bir metin yazdırmak veya bir değişkenin içeriğini göstermek için kullanılır.
   • Örnek: echo "Merhaba Dünya!", terminalde "Merhaba Dünya!" ifadesini yazdırır. Ayrıca bir dosyaya içerik eklemek için echo "Veri" > dosya.txt komutu da kullanılabilir.

Dosya ve Dizin İşlemleri

Bash üzerinde dosya ve dizin işlemleri oldukça yaygın ve kolaydır. Dosya ve dizinlerle çalışırken ls, mkdir, rm gibi komutlar en sık kullanılanlardan bazılarıdır. İşte birkaç örnek:

• Dizin Oluşturma ve Gezinti:
  • mkdir proje komutu, adı proje olan bir dizin oluşturur.
  • cd proje komutu ile proje dizinine geçiş yapabilirsiniz.
  • cd .. komutu ile bir üst dizine çıkabilirsiniz.
• Dosya Kopyalama ve Taşıma:
  • Dosya kopyalamak için cp komutunu kullanabilirsiniz. Örnek: cp dosya.txt yedek_dosya.txt komutu dosya.txt dosyasını yedek_dosya.txt adıyla kopyalar.
  • Dosya taşımak veya yeniden adlandırmak için mv komutu kullanılır. Örnek: mv dosya.txt yeni_dosya.txt komutu dosya.txt dosyasını yeni_dosya.txt olarak yeniden adlandırır.
• Dosya Silme:
  • rm dosya.txt komutu bir dosyayı siler.
  • Dizinleri ve altındaki tüm dosyaları silmek için rm -r dizin_adi komutunu kullanabilirsiniz. -r parametresi (recursive) dizini ve altındaki tüm dosya ve alt dizinleri de siler.

Komut Satırı Arayüzü ile Çalışma

Bash’in sunduğu komut satırı arayüzü, kullanıcıların işletim sistemi üzerinde güçlü ve esnek bir şekilde işlem yapmasını sağlar. Bu arayüz, doğrudan metin tabanlı komutlar girerek işlemler yapmanıza imkan tanır. Bu arayüzü etkin bir şekilde kullanarak şu işlemleri yapabilirsiniz:

• Komutları Zincirleme: Bash’te birden fazla komut, ; karakteri ile zincirlenerek arka arkaya yürütülebilir. Örneğin, mkdir test; cd test; touch dosya.txt komutları sırayla bir dizin oluşturur, o dizine geçer ve yeni bir dosya oluşturur.
• Komut Yardımı Alma: Bash’te herhangi bir komutun nasıl kullanılacağını öğrenmek için man komutunu kullanabilirsiniz. Örneğin, man ls komutu, ls komutunun tüm seçeneklerini ve nasıl kullanılacağını gösterir.
• Özel Karakterler ve Kısayollar:
  • ~: Kullanıcının ev dizinini belirtir. cd ~ ile ev dizinine geçiş yapabilirsiniz.
  • ..: Bir üst dizini ifade eder. cd .. komutu, mevcut dizinden bir üst dizine geçiş yapar.
  • *: Joker karakterdir ve belirli bir kalıba uyan tüm dosyaları veya dizinleri ifade eder. Örneğin, rm *.txt, mevcut dizindeki tüm .txt uzantılı dosyaları siler.
• Çalışan Komutları Durdurma: Bazen yanlışlıkla uzun sürecek bir komut çalıştırabilirsiniz. Bu durumda komutu durdurmak için Ctrl + C tuşlarına basabilirsiniz. Bu, bash kabuğundaki komutların anında durdurulmasını sağlar.

Temel bash komutları, Linux ve UNIX sistemlerde dosyalarla ve dizinlerle çalışmanıza, sistemde gezinti yapmanıza ve temel işlemleri gerçekleştirmenize olanak tanır. ls, cd, mkdir, rm, cat, ve echo gibi komutları öğrenmek, sistem üzerinde hızlı ve verimli bir şekilde çalışmanızı sağlar. Komut satırı arayüzü, büyük bir esneklik sunar ve kullanıcıların sistem üzerinde detaylı kontrol sahibi olmasını sağlar.

Bu temel bilgileri öğrenmek, daha karmaşık bash scriptleri yazmak için gerekli olan altyapıyı oluşturur ve bash kabuğunu etkili kullanmanıza olanak tanır. Bash’in gücü, küçük ve temel komutların bir araya gelerek büyük otomasyon ve iş akışlarını oluşturabilmesinden gelir; bu yüzden bu komutlara hakimiyet, ileri seviye bash kullanımı için ilk adımdır.