Başlangıçta cinsiyet fark etmeksizin yalnız bireylere destek sunmayı amaçlayan “incel” (involuntary celibate – istemsiz bekâr) hareketi, zamanla şiddet ve kadın düşmanlığı temelli bir ideolojiye evrilmiştir. Bu makale, hareketin tarihsel dönüşümünü, temel inanç sistemlerini, radikalleşme sürecini ve küresel/türkiye özelindeki etkilerini özetlemektedir.
Kavramın Doğuşu
“Incel” terimi, 1990’ların sonunda queer bir Kanadalı kadın olan Alana tarafından, ilişkilerde başarısız olan bireyler için kapsayıcı bir çevrimiçi destek topluluğu olarak ortaya atılmıştır. Ancak bu topluluk zamanla yalnız erkeklerin yoğunlaştığı ve kadın düşmanı fikirlerin yayılmasına olanak tanıyan bir zemine dönüşmüş, Alana’nın orijinal vizyonu gasp edilmiştir.
Dijital Platformlarda Radikalleşme
4chan ve Reddit gibi platformlar, incel ideolojisinin yayılmasında kritik roller oynamıştır. Özellikle Reddit’teki r/incels forumu, kadın düşmanı içerikleriyle öne çıkmış ve nihayetinde yasaklanmıştır. Bu yasak, topluluğu daha radikal ve denetimsiz platformlara taşımış, hareketin daha da sertleşmesine neden olmuştur.
İdeolojinin Temelleri
İncel ideolojisi; görünüşçülük (lookism), hipergami, biyolojik determinizm ve “kara hap” (black pill) gibi kavramlara dayanır. Bu çerçeve, bireylerin başarısızlıklarını dışsal nedenlere bağlayarak kadınları ve toplumu suçlamalarına olanak tanır. “Chad” ve “Stacy” gibi arketipler, topluluğun öfkesini somutlaştırmak için kullanılır.
Manosphere İçindeki Yeri
İncel hareketi, manosphere adı verilen daha geniş erkek egemen çevrimiçi ekosistem içinde yer alır. MGTOW, PUA ve MRA gibi gruplarla bazı ortak inançları paylaşmakla birlikte, incelleri farklı kılan en belirgin unsur kadercilikleri ve şiddete olan eğilimleridir.
Psikolojik Profil
Araştırmalar, incel topluluğunda yüksek oranlarda depresyon, anksiyete, intihar düşüncesi ve otizm spektrum bozukluğu belirtileri olduğunu göstermektedir. Geçmişte yoğun zorbalığa maruz kalma, dışsal kontrol odağı ve bilişsel çarpıtmalar, bu bireylerin ideolojiye daha kolay bağlanmasına neden olmaktadır.
Şiddete Evrim
Elliot Rodger (2014) ve Alek Minassian (2018) gibi failler, incel ideolojisini şiddet yoluyla dışa vurmuş, saldırılarıyla onlarca kişiyi öldürmüş ve hareketin küresel bir tehdit olarak algılanmasına yol açmıştır. Bu eylemler sonrası, incel şiddeti birçok ülkede terörizm kapsamında değerlendirilmiştir.
Türkiye’deki Görünüm
Semih Çelik vakası (2024), incel hareketinin Türkiye’deki ilk ölümcül tezahürü olarak kaydedilmiştir. Türkiye’de alfaloji.net gibi forumlar, kadın düşmanlığı ve kırmızı hap ideolojisini yaymaktadır. Bu topluluklar, küresel ideolojiyi yerel bağlamlara uyarlayarak sosyal hayal kırıklıklarını beslemektedir.
Sonuç
İncel akımı, dijital çağda yalnızlık, öfke ve psikolojik kırılganlıkların radikal bir kimliğe dönüşmesini temsil etmektedir. Hareketin kapsayıcı bir topluluktan nefret temelli bir alt kültüre dönüşümü, platform mimarisi, moderasyon politikaları ve topluluk dinamiklerinin etkisiyle gerçekleşmiştir. Bu tehditle mücadelede, teknoloji şirketleri, politika yapıcılar, terapistler ve eğitimciler için entegre çözümler gerekmektedir: çevrimiçi nefretin denetlenmesi, ruh sağlığı hizmetlerinin erişilebilirliği, medya okuryazarlığı eğitimi ve sağlıklı erkeklik modellerinin teşvik edilmesi gibi çok yönlü stratejiler bu bağlamda kritik önemdedir.