Dijital teknolojinin hızla yayılması ve internetin hayatımızın ayrılmaz bir parçası haline gelmesi, siber güvenliğin önemini artırmıştır. Bugün, kurumlar ve bireyler siber tehditlerle karşı karşıya kalmakta, bu durum siber olayların araştırılması ve adli bilişimin değerini ortaya koymaktadır. Bu makalede, siber olaylar ve adli bilişim arasındaki ilişkiyi, bu süreçlerin nasıl işlediğini ve gelecekte bu alandaki olası gelişmeleri inceleyeceğiz.

Siber Olay Nedir?

Siber olaylar, bilgisayar sistemlerine yönelik gerçekleştirilen her türlü saldırıyı veya beklenmeyen güvenlik ihlalini ifade eder. Bu olaylar, kötü niyetli bir hacker tarafından gerçekleştirilen veri ihlalinden, bir çalışanın yanlışlıkla bir güvenlik açığına neden olmasına kadar çok çeşitli şekillerde ortaya çıkabilir. Siber olaylar, genellikle verilerin ihlal edilmesi, zarar verilmesi veya sistemlerin işleyişinin kesintiye uğraması ile sonuçlanabilir.

Siber olaylar, fidye yazılımları (ransomware), kimlik avı (phishing), DDoS saldırıları (Dağıtılmış Hizmet Engelleme Saldırıları) ve zararlı yazılım (malware) gibi çeşitli tehdit vektörlerinden kaynaklanabilir. Bu olaylar, çoğu zaman kritik bilgi altyapılarını, finansal sistemleri ve bireylerin özel bilgilerini hedef alır. Dolayısıyla, bu tehditlerin başarılı bir şekilde önlenmesi, algılanması ve kontrol altına alınması oldukça önemlidir.

Adli Bilişim Nedir?

Adli bilişim, siber olayların analizi ve araştırılması sırasında kullanılan bir bilim dalıdır. Dijital cihazlardan elde edilen delillerin toplanması, analiz edilmesi ve bu delillerin hukuki süreçlerde kullanılması adli bilişimin temelini oluşturur. Adli bilişim uzmanları, bilgisayarlar, mobil cihazlar, sunucular ve hatta bulut platformları gibi çeşitli kaynaklardan dijital deliller toplar ve bu verileri kullanarak bir siber olayın nedenini ve nasıl meydana geldiğini ortaya çıkarmaya çalışır.

Adli bilişim süreçleri, bir saldırganın izlerini sürmeyi, olay anında gerçekleştirilen faaliyetleri belirlemeyi ve hukuki geçerliliği olan dijital deliller sunmayı içerir. Bu süreçte; veri kurtarma, zararlı yazılım analizi, ağ trafiği incelemesi ve sistem günlüklerinin (log) analizi gibi yöntemler kullanılır.

Siber Olay Yönetimi ve Adli Bilişim İlişkisi

Bir siber olay meydana geldiğinde, olayın etkilerini en aza indirgemek ve bu olaydan öğrenilen dersleri değerlendirmek için olay müdahalesi ve adli bilişim faaliyetleri devreye girer. Siber olay yönetimi, olayın fark edilmesi, izole edilmesi, yanıt verilmesi ve olay sonrasında yapılacak iyileştirmeleri içeren bir süreçtir. Olayın etkili bir şekilde yönetilebilmesi için adli bilişim süreçlerinin devreye girmesi şarttır.

Örneğin, bir veri ihlali durumunda, adli bilişim uzmanları sisteme izinsiz girişin nasıl gerçekleştirildiğini belirleyerek ihlalin büyüklüğünü ve niteliğini ortaya çıkarırlar. Bu da hem olay sonrası güvenlik iyileştirmeleri için yol gösterici olur hem de hukuki sürecin doğru şekilde işlemesini sağlar. Böylelikle, hem teknik olarak olayın nasıl gerçekleştiği anlaşılır hem de suçluların adalet önüne çıkarılması mümkün hale gelir.

Adli Bilişim Süreçleri

1. Delil Toplama: Adli bilişimde ilk adım, potansiyel dijital delillerin toplanmasıdır. Bu süreçte, bilgisayar sabit disklerinden, sunucu loglarından, ağ trafiği verilerinden ve mobil cihazlardan veriler elde edilir. Delillerin bütünlüğünü korumak için bu işlem sırasında yazılım araçları ve teknik prosedürler kullanılır.
2. Delil Analizi: Elde edilen veriler analiz edilerek olayın nasıl geliştiği ve kimlerin bu olayda sorumluluğu olduğu anlaşılmaya çalışılır. Bu analiz, silinmiş verilerin geri getirilmesi, şifreli dosyaların çözülmesi ve zararlı yazılımların davranışlarının incelenmesi gibi işlemleri içerebilir.
3. Raporlama ve Sunum: Elde edilen bulguların yazılı bir rapor halinde sunulması adli bilişimin son aşamasıdır. Bu raporlar, olay hakkında ayrıntılı bilgi verir ve hukuki süreçlerde kullanılması amacıyla gerekli teknik ve yasal gereklilikleri karşılayacak şekilde hazırlanır.

Adli Bilişim Araçları ve Teknolojileri

Adli bilişim uzmanları, çeşitli araç ve teknolojiler kullanarak verilerin analiz edilmesini sağlar. En yaygın kullanılan araçlar arasında:

• EnCase: Dijital delil toplama ve analizinde yaygın olarak kullanılan bir adli bilişim aracıdır.
• FTK (Forensic Toolkit): Sabit disklerden ve diğer dijital cihazlardan veri toplamak ve analiz etmek için kullanılır.
• Wireshark: Ağ trafiği analizinde kullanılan bir araçtır ve olayın ağ üzerinden nasıl gerçekleştiği konusunda bilgi sunar.

Bu araçlar, delillerin bütünlüğünü koruyarak detaylı analiz yapmayı ve olaylara ilişkin net bir resim ortaya koymayı sağlar.

Gelecekte Adli Bilişim ve Siber Olay Yönetimi

Gelecekte siber tehditlerin artması ve daha karmaşık hale gelmesiyle adli bilişimin önemi de artacaktır. Yapay zeka ve makine öğrenimi gibi teknolojiler, adli bilişim süreçlerinin otomatikleştirilmesine ve analiz sürecinin hızlanmasına yardımcı olacaktır. Ayrıca, blokzincir teknolojisi gibi yeni teknolojiler dijital delillerin daha güvenilir bir şekilde saklanmasına ve doğrulanmasına katkıda bulunabilir.

Kurumların siber olaylara karşı hazırlıklı olmaları ve siber olay yönetimi süreçlerini sürekli olarak iyileştirmeleri, bu tür olayların olumsuz etkilerini azaltmanın en etkili yollarından biridir. Adli bilişim de bu sürecin vazgeçilmez bir parçası olarak siber güvenliğin sağlanmasında kilit bir rol oynayacaktır.

Siber olaylar, günümüz dünyasında her an karşılaşabileceğimiz risklerdir ve bu risklerle başa çıkmanın yolu etkili bir siber olay yönetimi ve güçlü bir adli bilişim kapasitesine sahip olmaktan geçer. Adli bilişim, siber olayların nasıl meydana geldiğini anlamamız ve bu tür olayları önlemek için alınacak önlemleri belirlememiz konusunda önemli bir araçtır. Siber güvenlik ve adli bilişim, sadece teknik beceriler değil aynı zamanda disiplinli bir yaklaşım ve sürekli öğrenme gerektirir. Bu alandaki uzmanlar, dijital dünyada güvenliği sağlamak için her gün yeni tehditlerle başa çıkmak zorundadır.